Briefadvies wetsvoorstel burgerschapsopdracht
De Onderwijsraad adviseert om de wettelijke opdracht voor burgerschapsonderwijs te richten op democratie. Hij doet dat in reactie op een conceptwetsvoorstel van de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media. De minister wil de doelstelling en uitgangspunten van het burgerschapsonderwijs verduidelijken. De Onderwijsraad steunt die intentie. Toch is de raad kritisch over het wetsvoorstel. Daarbij gaat het zowel om de onderbouwing van het voorstel als om de invulling van het begrip burgerschap.
Het is voor de Onderwijsraad vanzelfsprekend dat alle scholen aandacht besteden aan de democratische rechtsstaat en mensenrechten. Voor versterking van het burgerschapsonderwijs is aanscherping van de burgerschapsopdracht een belangrijke stap. De wet biedt scholen nu onvoldoende een inhoudelijke kompas. De vrijheid van onderwijs vraagt om een zo scherp mogelijk beeld van wat de overheid van scholen verwacht. Het wetsvoorstel brengt die gewenste duidelijkheid nog niet.
Onderbouw het wetsvoorstel beter
De onderbouwing van het wetsvoorstel kan beter. Het is nu niet inzichtelijk welke problemen het wetsvoorstel aan wil pakken. Ook is het niet helder of het alleen gaat om een verduidelijking of dat er meer of iets anders van scholen verwacht wordt. Verder pleit de raad ervoor realistische verwachtingen van het onderwijs te koesteren.
Wees preciezer in wat burgerschap en de burgerschapsopdracht inhouden
Burgerschap is een containerbegrip. Dat vraagt van de wetgever dat hij zo precies mogelijk aangeeft wat hij bedoelt. Daarvan is in dit wetsvoorstel nog geen sprake. Conceptueel kunnen wetstekst en toelichting strakker en consistenter. De raad komt met de suggestie voor een alternatieve wettekst.
De wettelijke burgerschapsopdracht brengt de gemeenschappelijke kern van burgerschapsonderwijs tot uitdrukking. Het gaat om wat in elke school aan de orde moet komen. Scholen kunnen daarnaast verbreden en verdiepen. Voor de raad bestaat die kern uit leren functioneren in en bijdragen aan een pluriforme, democratische samenleving. Centraal daarbij staan de principes en uitgangspunten van de democratische rechtsstaat. Zij zijn voorwaarden; het kader waarbinnen verscheidenheid kan bestaan en waarbinnen iedereen in gelijke mate vrijheid kan genieten.
Zorg voor een betere uitwerking van de burgerschapsopdracht
Een wetswijziging is niet genoeg om het burgerschapsonderwijs te verbeteren. De eerste vervolgstap is een uitwerking van de wettelijke burgerschapsopdracht in kerndoelen en eindtermen. Dat voorkomt dat de inspectie in de lastige positie komt dat zij de wettelijke norm zelf verder moet invullen. Een tweede stap bestaat eruit scholen handvatten te bieden om vast te stellen hoe succesvol hun burgerschapsonderwijs is. Ten slotte kan de overheid faciliteren dat scholen goede ondersteuning krijgen bij hun burgerschapsonderwijs. Daarbij hoort dat burgerschap goed verankerd wordt in curricula.