Wist u dat reparatie van een gebroken ruit bij de openbare school niet betekent dat de bijzondere school ook geld krijgt?
Het is misschien wel het meest bekende verhaal over de zogenoemde ‘financiële gelijkstelling’ van openbaar en bijzonder onderwijs: als de gemeente bij een openbare school een gebroken ruit laat repareren, moet de bijzondere school ook geld krijgen. Dat verhaal is historisch niet ongegrond, maar inmiddels wel achterhaald.
De Grondwet gaat ervan uit dat de overheid het leerplichtig onderwijs volledig bekostigt en dat daardoor het leerplichtig onderwijs voor ouders kosteloos is. Die bekostiging moet voor openbaar en bijzonder onderwijs ‘naar dezelfde maatstaf’. De financiële gelijkstelling is met name uitgewerkt in de bekostigingsvoorwaarden in de onderwijswetten. Die zijn voor openbare en bijzondere scholen nagenoeg gelijk. Hetzelfde geldt voor de berekeningswijze voor de rijksbijdrage.
De onderwijswetten kennen een regeling voor gevallen waarin een gemeente eigen geld uittrekt voor het openbaar onderwijs, bijvoorbeeld voor personeel, lesmateriaal of andere zaken die eigenlijk vanuit de bekostiging vanuit de rijksoverheid betaald zouden moeten worden. Eigenlijk zou dat niet nodig hoeven zijn, omdat de rijksoverheid voor volledige bekostiging moet zorgen. Maar als een gemeente het toch doet, dan moeten de bijzondere scholen in de gemeente dat geld ook krijgen. Daar komt dat verhaal van het gebroken ruitje vandaan. Die regeling heeft ermee te maken dat nog niet zo lang geleden alle openbare scholen direct onder het beheer van de gemeenten vielen. Als de gemeente dan extra belastinggeld aan de openbare scholen zou geven, zou er van financiële gelijkstelling via de rijksbijdrage niet veel overblijven. Inmiddels hebben vrijwel alle gemeenten hun openbare scholen echter bestuurlijk en beheersmatig verzelfstandigd. Gemeenten maken nu een verordening op basis waarvan zowel openbare als bijzondere scholen geld van de gemeente kunnen vragen. Die verzoeken worden aan de hand van dezelfde inhoudelijke criteria beoordeeld. Er gaat niet automatisch geld naar de een als de ander geld gekregen heeft.
Onderwijsdialoog 9 december
Al ruim 100 jaar zorgt artikel 23 van de Grondwet ervoor dat we in Nederland vrijheid van onderwijs hebben én dat de overheid zorg draagt voor het onderwijs. Om te horen wat mensen van artikel 23 vinden, houden we op 9 december een grote Onderwijsdialoog. Vooruitlopend op de Onderwijsdialoog brengen we de komende dagen tien keer een ‘Wist u dat?’ uit. Met deze publicaties willen we een bijdrage leveren aan de kennis over de vrijheid van onderwijs.